Regelgevende instanties - Wat zijn dat?
Als ondernemer in Nederland krijgt u onvermijdelijk met uw boekhouding en externe verslaggeving te maken, naast het feit dat het bijhouden van een boekhouding verplicht is, is het de taal van het bedrijfsleven en biedt het u inzicht in uw onderneming.
Helaas is de boekhouding niet zo'n eenduidig begrip als u misschien denkt, er zijn immers meerdere regelgevende instanties en meerdere boekhoudkundige standaarden waar u, afhankelijk van uw onderneming, mee te maken krijgt. Dit artikel probeert u wat inzicht te geven in deze instanties en de richtlijnen die zij uitgeven.
Regelgevende instanties in Nederland
Als ondernemer in Nederland krijgt u (mogelijk) met verschillende regelgevende instanties te maken wat de boekhouding en externe verslaggeving betreft. Hier volgt een korte opsomming en uitleg van deze instanties en van de standaarden die zij uitgeven:
De wetgever
Ten eerste vormt de wetgever een belangrijke instantie wat betreft de regelgeving omtrent externe verslaggeving. De belangrijkste wetgeving is te vinden in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (Titel 9 BW 2), hierin schrijft de wetgever de inrichting van de jaarrekening, het bestuursverslag, de accountantscontrole en het deponeren van deze stukken in het handelsregister voor. Titel 9 BW 2 is alleen van toepassing op rechtspersonen, genoemd worden:
De coöperatie
De onderlinge waarborgmaatschappij
De rechter
Zoals bij wetgeving altijd het geval is, speelt de rechter een belangrijke rol in de interpretatie van deze wetgeving. Zelfs als deze wetgeving zeer gedetailleerd is uitgewerkt, komen interpretatieproblemen altijd voor. Alleen als er een misverstand of conflict ontstaat wordt de rechter er in de praktijk bijgehaald. Uit deze jurisprudentie komen normen voort voor de externe verslaggeving, maar deze dienen met uiterste voorzichtigheid behandeld te worden, de rechter doet zijn uitspraak immers altijd over een hele specifieke situatie.
De Autoriteit Financiële Markten (AFM)
Het is wellicht geen verassing dat de externe verslaggeving van groot belang is op de effectenbeurzen. De AFM, die belast is met het houden van toezicht op de effectenbeurzen, heeft daarom ook een rol in het bevorderen van de juist naleving van de regels m.b.t. de externe verslaggeving door ondernemingen. De AFM stelt zelf geen regels maar ziet wel toe op de naleving van Titel 9 en IFRS.
De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ)
De Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ) is een privaatrechtelijk orgaan dat bestaat uit representanten van zowel de vraag- als de aanbodzijde van de externe verslaggeving, bijvoorbeeld leden uit het bedrijfsleven (aanbodzijde) en investeerders (vraagzijde). De RJ bestaat uit een voorzitter en 9 leden De RJ geeft de richtlijnen voor de jaar verslaggeving uit, die dienen als nadere invulling van de wettelijke normen.
Internationale regelgeving
Gezien de enorme globalisatie van de markt die de wereld in de afgelopen decennia heeft meegemaakt is het natuurlijk niet handig dat bedrijven die internationaal actief zijn allemaal een ander, nationaal boekhoudkundig systeem hanteren, om de externe verslaggeving ook tussen landen onderling gelijk te trekken, bestaan er meerdere internationale organen die ook boekhoudkundige standaarden uitgeven en toezien op het gebruik daarvan.
De International Accounting Standards Board (IFRS)
Op wereldniveau wordt aan de harmonisatie van de externe verslaggeving gewerkt door de IFRS, zij geven de International Financial Accounting Standards (IFRS) uit. De IASB heeft nagenoeg het gehele terrein van de jaarrekening in kaart gebracht. De IFRS zijn zeer gedetailleerd uitgewerkt, echter bestaat ook het International Financial Reporting Interpretation Committee mochten er interpretatieproblemen voorkomen. De IASB is een geaccepteerde autoriteit in veel verschillende landen, in de EU zijn de IFRS verplicht gesteld voor de geconsolideerde jaarrekening van Europese beursgenoteerde ondernemingen. In meer dan 100 verschillende landen is het gebruik van IFRS verplicht voor beursgenoteerde ondernemingen en in ongeveer 65 landen is IFRS voor niet-beursgenoteerde ondernemingen verplicht.
De Europese Unie (EU)
De EU heeft, zoals we eerder noemden, het gebruik van IFRS verplicht gesteld voor beursgenoteerde ondernemingen. Ook heeft de EU zelf een jaarrekeningrichtlijn gepubliceerd. De Europese Commissie heeft nadrukkelijk tot doel dat er zo min mogelijk strijdigheden bestaan tussen EU-richtlijnen en IFRS. In de EU is de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) actief, bestaande uit verschillende belanghebbenden, om de Europese Commissie te adviseren bij de goedkeuring van nieuwe richtlijnen.
De Verenigde Staten van Amerika (VS)
In de VS is nauwelijks sprake van wettelijke regelingen met betrekking tot de externe verslaggeving, richtlijnen worden daar gevormd door de Financial Accounting Standards Board (FASB), een particuliere organisatie. Deze richtlijnen worden Generally Accepted Accounting Principles (US GAAP) genoemd, controle op de naleving van US GAAP is de verantwoordelijkheid van het American Institute of Certified Public Accountants (AICPA).